Жер бетінде басын үнемі күнге қарай бұрып тұратын екі өсімдік (біреуі гелиотроп гүлі) бар болса, соның бірі – күнбағыс.

Ол өсімдік суыққа қандай төзімді болса, құрғақшылыққа да сондай төзімді болатындықтан оны кез келген елдің аумағынан кездестіруге болады.

Күнбағыс майы ас әзірлеуде қаншалықты сұранысқа ие болса, ал оның пістелері (дәндері) адам денсаулығына аса пайдалылығымен ерекшеленеді. Оның құрамында адам ағзасына қажетті ақуыз, магний, темір, мырыш, селенит, көмірсутегі, өзек пен лецитин секілді микроэлементтер де кездеседі.

Әлемде күнбағыстың ең көп тараған түрі – майлы күнбағыс. Себебі өсімдіктің бұл түрі көп елде күнбағыс майын алу үшін өсіріледі.

Майлы күнбағыстың жалғыз бастыларының биіктігі 3-4 метрге дейін жетсе, дәнек өсетін қалқаншаларының ені 20 см дейін жетеді. Шетіндегі гүлдері сары, орта тұсы күлгін түсті болады.

Оның жемісі – сопақша, төрт қырлы немесе бүйірінен сығымдалған дән, ол жеміссеріктен (қабық немесе қауыздан) және тұқым қабығымен жабылған ақ дәннен (өзек) тұрады. Жемісі – жолақты немесе қара түсті сопақша болып келеді. Күрделі гүлдесін тұқымдасына жататын бұл өсімдіктің бір жылдық және көпжылдық тоқсанға тарта түрі бар.

Тарих беттерін парақтар болсақ, күнбағыстың түпкі отаны Солтүстік Америка саналады. Ежелгі заманда ол құрлықта өмір сүрген инктер күнбағысты кеңінен пайдаланған екен. Үндістер сол кездің өзінде оның жапырағын жануарларға азық ретінде берсе, дәнінен азық түрлерін дайындаған.

Фото: Біләл Арслан